In 2022 deed de Europese Commissie een voorstel voor strengere eisen aan de luchtkwaliteit. Het RIVM heeft berekend dat in 98 procent van Nederland de nieuwe grenswaarde voor de luchtkwaliteit in 2030 met bestaande beleidsmaatregelen uit het Schone Lucht Akkoord kan worden gehaald. Maar langs drukke wegen en in de IJmond, op de Maasvlakte en rond Schiphol worden overschrijdingen verwacht.
Om voor 100 procent aan de nieuwe grenswaarden te voldoen zijn extra maatregelen nodig voor met name NOx. Deze maatregelen zijn nu nog niet concreet. Daarom kan het RIVM het effect daarvan nu nog niet berekenen.
Extra maatregelen nodig voor NOx
Op bijna 6.000 (van de 370.000) toetslocaties langs wegen zou in 2030 nog zo’n 10% extra vermindering van verkeersemissies nodig zijn om te kunnen voldoen aan de aangescherpte grenswaarde voor NOx.
Voor PM2.5 en PM10 zijn er geen problemen voorzien. In sommige grote steden zal de concentratie net onder of boven de grenswaarde uitkomen. Met de toegestane correctie voor natuurlijke bijdragen zullen die waarschijnlijk geen juridische consequenties hebben
Of de 10% minder NO2 verkeersemissies gehaald kan worden hangt af van de verdere invulling van de klimaattaakstelling voor de mobiliteitssector. Immers, om de afgesproken 55% emissiereductie van broeikasgassen te halen zou volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (KEV2022) bij verkeer en vervoer ook nog zo’n 10% extra vermindering van de CO2-uitstoot nodig zou zijn. Indien dat wordt ingevuld met meer nul-emissievoertuigen, dan gaat ook de NOx-emissie met 10% omlaag. Daarmee zal het aantal overschrijdingslocaties afnemen.
Het kabinet overlegt al over maatregelen om de klimaatdoelen voor 2030 te kunnen halen. Pas als de Nederlandse regering de voorgenomen beleidsmaatregelen concreter invult, wordt duidelijk of het mogelijk is de nieuwe grenswaarden overal te halen.
Ook heeft de Europese Commissie strengere normen voor de uitstoot van voertuigen voorgesteld. Als deze worden ingevoerd dan zal de overschrijding lager worden.
Binnen steden
Binnen steden bestaat de kans op een lokale overschrijding van de nieuwe NO2-grenswaarden. Het oplossen daarvan vergt lokaal maatwerk en afweging tussen gezondheidsbelangen van verschillende groepen. Locatie-specifieke verkeersmaatregelen zullen voor mensen die relatief gevoelig zijn voor slechte luchtkwaliteit en of worden blootgesteld aan hoge concentraties, gezondheidswinst opleveren. Dat stelde TNO al eerder vast.
Het omleiden van verkeersstromen kan overigens leiden tot meer verkeersemissies, waarmee de gemiddelde blootstelling elders wordt verhoogd. Per saldo kan dit zelfs leiden tot gezondheidsverlies.
De vraag is of met deze resultaten er vanuit luchtkwaliteit nog wel de noodzaak is voor het instellen van zero emissie zones in 30 binnensteden vanaf 2025.
Schonere lucht leidt tot gezondheidswinst
De voorgestelde luchtkwaliteitseisen leiden in 2030 tot een verdere daling van de blootstelling van de bevolking aan vervuilende stoffen. Dit is beter voor de gezondheid, bijvoorbeeld voor mensen met aandoeningen aan luchtwegen zoals astma en COPD.
Voor wie recente data over luchtkwaliteit zoekt kan op deze site terecht: Air pollution is the largest environmental health risk in Europe, causing cardiovascular and respiratory diseases that lead to the loss of healthy years of life and, in the worst cases, preventable deaths. This briefing presents the status of concentrations of pollutants in ambient air in 2021 and 2022 for regulated pollutants concerning both EU air quality standards and the 2021 WHO guideline levels. The assessment shows that, despite constant improvements, exceedances of air quality standards are common across the EU, with concentrations well above the latest WHO recommendations.
Bron: RIVM