Op verzoek van enkele grote politieke partijen heeft het PBL hun verkiezingsprogramma’s voor de periode 2021-2025 geanalyseerd op effecten voor de leefomgeving.
In het rapport zijn de effecten van maatregelen voor vier thema’s in kaart gebracht:
- Mobiliteit & bereikbaarheid
- Klimaat & energie
- Landbouw, voedsel & natuur
- Wonen.
Er zijn verschillen tussen de politieke partijen in de keuze van de maatregelen, de intensiteit van de bijbehorende instrumenten en de effecten op de leefomgeving.
De analyse is gericht op de leefomgevingseffecten in het jaar 2030. Dat jaar is gekozen omdat tegen die tijd de structurele effecten van beslissingen in de komende kabinetsperiode voor de leefomgeving zichtbaar worden. Het is tevens een belangrijk ijkjaar voor het klimaatbeleid zoals vastgelegd in de Klimaatwet.
Mobiliteit en bereikbaarheid
De partijen investeren extra in het openbaar vervoer en de meeste ook in fietsinfrastructuur en in verkeersveiligheid. Behalve het CDA bezuinigen alle partijen op de aanleg van wegen. Behalve de PvdA verlagen alle partijen de maximumsnelheid op bepaalde wegen. D66, GroenLinks, PvdA en ChristenUnie voeren kilometerbeprijzing in voor alle auto’s, in combinatie met verlaging of afschaffing van de motorrijtuigenbelasting. CDA doet dat alleen voor emissieloze auto’s. Met name de PvdA maar ook D66, ChristenUnie en de SP verlagen de tarieven in het openbaar vervoer.
De partijen voeren emissievrije zones in voor stadslogistiek en investeren in emissieloze werktuigen in de bouw. De mate waarin partijen het gebruik van hernieuwbare brandstoffen verhogen varieert sterk. De groei van de luchtvaart wordt door alle partijen in meer of mindere mate beperkt of geremd. Invoering van kilometerbeprijzing, in combinatie met minder geld voor extra wegenaanleg en soms ook een lagere maximumsnelheid zorgen ervoor dat bij alle partijen het aantal autokilometers in 2030 lager is dan in het ‘basispad’.
Bij het CDA en VVD (helaas niet doorgerekend door PBL, wel in opdracht van Groen Links) mag er best wat meer gas op een beter klimaat.
De kosten van de maatregelen
De totale kosten voor de burgers en bedrijven variëren tussen de 5 miljard bij de maatregelen van SP, CDA en PvdA tot 9 miljard euro per jaar bij GroenLinks (alhoewel het erop lijkt dat GroenLinks wat cijfers vergeten was). De kosten van de mobiliteitsmaatregelen zijn tussen 0,9 en 2,1 miljard euro per jaar. Dat is een betaalbaar perspectief, toch?
Laten we die rekening nu betalen en, niet zoals SP en D66 voorstellen, doorschuiven naar toekomstige generaties. De PvdA, GroenLinks, 50PLUS, DENK en het CDA doen dit in mindere mate. Laten we vooral ook niet de rekening doorschuiven naar ondernemers die zorgen voor een duurzame toekomst en werkgelegenheid. We hebben meer maakbanen nodig; niet nog meer opmaakbanen.
Walther Ploos van Amstel.