De leefbaarheid, verkeersveiligheid, toegankelijkheid en bereikbaarheid komen steeds meer onder druk te staan omdat Amsterdam drukker wordt; 15% van alle verkeer in de stad is logistiek verkeer. Elke dag rijden 30.000 bestelauto’s en 4.000 vrachtwagens door de stad, en dat aantal neemt de komende jaren waarschijnlijk toe.
De afgelopen jaren zijn veel stappen gezet om de impact van mobiliteit op de stad waar nodig te verkleinen; onder meer met het programma autoluw. Zo komt er steeds minder ruimte voor gemotoriseerd verkeer en worden steeds meer aan eisen gesteld aan toegang tot de stad.
Gezamenlijke opgave
Eén van de sectoren die moet transformeren is de logistiek in de stad. De gemeente en de logistieke sector hebben hierin een gezamenlijke opgave. De gemeente Amsterdam bepaalt heldere en consistente spelregels. Een van de maatregelen is het aanscherpen van de 7,5t-zone.
Logistiek is onmisbaar voor de stad. Bestelbussen en vrachtwagens zorgen voor de bevoorrading van winkels, horeca, andere bedrijven en instellingen zodat deze naar behoren functioneren. Bezorgers van pakketten en boodschappen voor inwoners zetten bestelbussen in. Bouwlogistiek is noodzakelijk voor de gemeentelijke bouwopgave (woningbouw en herstel van kades en bruggen). Afvalinzameling zorgt voor een schone stad. Servicelogistiek zorgt ervoor dat noodzakelijke werkzaamheden bij bewoners en bedrijven kunnen worden uitgevoerd.
Bereikbaarheid en veiligheid
Al dat werk gaat niet zonder gevolgen voor de stad. De verwachte toename van logistiek verkeer beïnvloedt de bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Ongevallen met vrachtverkeer komen gelukkig relatief weinig voor. Maar als er een ongeval plaatsvindt, bijvoorbeeld door een dode hoek, dan is dat vaak ernstig voor voetgangers en (snor)fietsers. Tussen 2010 en 2018 waren er gemiddeld 3 dodelijke ongevallen per jaar met logistieke voertuigen. Elk dodelijk verkeersslachtoffer is er één te veel.
Bestel- en vrachtverkeer zijn samen verantwoordelijk voor 30% van de uitstoot van fijnstof in de stad. Vrachtwagens leveren soms hinder op in de vorm van bijvoorbeeld trillingen, geluidsoverlast en schade aan wegen. Zware voertuigen vormen een potentiële bedreiging voor de levensduur en veiligheid van de kwetsbare bruggen en kademuren.
Om de impact te verkleinen staat de stadslogistiek in Amsterdam voor een aantal uitdagingen:
- Het bereikbaar houden van de drukke stad
- Het verbeteren van de verkeersveiligheid
- Het verlagen van de belasting van kades en bruggen
- Het verkleinen van de impact op luchtkwaliteit
Kaders voor de logistieke transformatie
Met de aanscherping van het Meerjarenplan Verkeersveiligheid in 2021, het Actieplan Bruggen en Kademuren (2020) en het Actieplan Luchtkwaliteit (2020) zijn een aantal kaders gesteld. Deze kaders vormen de spelregels voor de transformatie van de stadslogistiek in Amsterdam.
Verkeersveiligheid:
Aanscherping Meerjarenplan Verkeersveiligheid in 2021
In 2021 is het meerjarenplan Verkeersveiligheid aangescherpt. De verkeersveiligheidsambitie is daarmee vastgesteld op ‘op weg naar nul slachtoffers’. De gemeente kijkt naar de juridische en technische mogelijkheden om de verkeersveiligheid van logistieke voertuigen in de stad te bevorderen. Ook verkent de gemeente ‘direct vision’ en snelheidssystemen en passen ze wegen en verkeerslichten aan om dode hoek ongevallen te voorkomen.
Belastbaarheid:
Aanscherping 7,5t-zone in 2021
Om de kwetsbare kademuren en bruggen te beschermen heeft het college ingestemd met het verkeersbesluit en de beleidsregels Zone Zwaar Verkeer Amsterdam 2021 waarmee strengere regels worden gesteld aan zwaar verkeer binnen de S100. De nieuwe regels gaan per 1 oktober 2021 in. De belangrijkste aanpassing is dat zwaar verkeer boven de 30 ton zo veel mogelijk wordt geweerd. Op dit moment kan tot 45 ton nog een ontheffing voor de zone worden aangevraagd. Lees de details over de nieuwste regels hier.
Daarnaast gelden er voor alle voertuigen strengere gedragsregels zoals niet stilstaan om te laden en lossen of parkeren op het voetgangersgedeelte op bruggen en langs het water. Indien noodzakelijk vanwege de veiligheid van de bruggen en kademuren worden er net als nu al het geval is lokaal lastbeperkingen ingesteld. Ook ontheffinghouders moeten zich aan deze beperkingen houden.
Luchtkwaliteit:
Zero-emissiezone voor bestel- en vrachtvoertuigen in 2025
Bestel- en vrachtverkeer zijn samen verantwoordelijk voor 30% van de uitstoot van fijnstof in de stad. Vanaf 2025 geldt een zero emissie zone en worden alleen emissievrije bestel- en vrachtvoertuigen nog in de stad toegelaten. De basis voor deze zone ligt in het Actieplan Schone Lucht Amsterdam (2019) en de landelijke Uitvoeringsagenda Stadslogistiek (2021). De omvang van de zone is in principe gelijk aan de huidige milieuzone. Tot 2028 geldt hiervoor een overgangsregime waarbij – onder voorwaarden – bestelvoertuigen rijdend op diesel emissieklasse 6 worden toegelaten.
Voor vrachtvoertuigen is er tot 2030 een overgangsregeling. Vanaf 2030 is dus al het logistiek verkeer in de stad uitstootvrij. Om het uitstootvrij rijden mogelijk te maken is een laadinfrastructuur nodig die gezamenlijk met de sector gerealiseerd zal moeten worden. Daarnaast gaat de gemeente met de sector in gesprek over andere maatregelen die de sector kunnen helpen op weg naar uitstootvrij vervoer.
Uitstootvrij vervoer geldt ook voor transport over water. Uitgangspunt in de Nota Varen deel 2 is dat al het transport over water uiterlijk in 2025 emissievrij is. Er zijn voor transport over water vergunningen vereist: Voor structurele varende logistiek is een exploitatievergunning vereist. Voor bouwlogistiek wordt met een Bijzonder Transport vergunning maatwerk toegepast.
Samenwerkingsplatform Logistiek 020
Bedrijven moeten hun logistiek aanpassen. Ook de gemeente moet dat doen in haar rol als opdrachtgever van logistieke processen (afvalinzameling, bouwprojecten, aanbestedingen). Aanpassen betekent voor de sector soms nieuwe vaar- of voertuigen aanschaffen, of andere routes kiezen over weg of water. In andere gevallen is het kiezen voor een logistieke dienstverlener.
Veel bedrijven hebben aangeven dat zij graag samen met de gemeente de uitdaging aangaan om de logistieke transformatie te maken. Er komt nog vóór de zomer een intentieverklaring. Drie dossiers hebben daarbij prioriteit: verkeersveiligheid, belastbaarheid en luchtkwaliteit. Ook de sector kan punten aandragen voor de intentieverklaring. Samen werken de partijen vervolgens concrete acties uit voor de komende jaren. Daarvoor richten de gemeente het platform Logistiek 020 op.
De Logistieke Strategie
De komende maanden treft de gemeente voorbereidingen voor de Logistieke Strategie. Daarmee komt de gemeente tegemoet aan de wens van het bedrijfsleven om een samenhangend, consistent overzicht van de logistieke transformatie te bieden.
In de Logistieke Strategie komen de kaders te staan waarbinnen de transformatie plaatsvindt om de impact van de logistiek te verkleinen. Ook de mogelijke consequenties van keuzes worden daarbij in beeld gebracht. Bijvoorbeeld voor het aantal vaartuigen en voertuigen in de stad en samenhang met regionale ontwikkelingen. Daarvoor vindt afstemming met de vervoerregio, metropoolregio en provincie plaats.
Mogelijke aanvullende maatregelen die uit de gesprekken met het bedrijfsleven worden geconcludeerd worden nader verkend. Als blijkt dat ze wenselijk en haalbaar zijn, worden ze opgenomen in de Logistieke Strategie. Onderwerpen die zijn aangedragen door het bedrijfsleven zijn bijvoorbeeld het lokaal verruimen van venstertijden, het toelaten van voertuigen die langer zijn dan de 10 meter die nu is toegestaan in de 7,5t-zone (buiten de voormalige vrachtroutes), het plaatsen van mobiele pakkethubs op parkeerplaatsen en het realiseren van de benodigde laadinfrastructuur.
Gemeente en bedrijven doen veel kennis en ervaring op met verkeersveilige, schone, lichte en efficiënte logistiek. Door deze te delen helpt de gemeente partijen die zich aan het oriënteren zijn op de beste acties. Denk daarbij aan vaar- en voertuiginnovaties, pilots met gezamenlijke belevering en het digitaal delen van informatie en data (publiekskaart) die in het kader van de Agenda Amsterdam Autoluw (2020) en De Digitale Gracht zijn en worden uitgevoerd.
Kritiek van bedrijven
Bedrijven maakten zich bij de inspraak zorgen over:
- De impact van het beleid op het bedrijfsleven.
- De handhaving van de lengte-eis van 10 meter,
- Het vervallen van de categorie bijzondere voertuigen,
- De voorwaarde van 20 ton ledig gewicht bij het mogen aanvragen van een gewichtsverklaring,
- Hogere kosten door meer en anders het werk moeten inrichten en voor wat betreft de leges en,
- De ingangsdatum en het onmiddellijk inwerking treden van de regels.
Na de inspraak heeft de gemeente de categorie bijzondere voeruigen opnieuw geintroduceerd en ook de eis van maximlaal 20 ton ledig gewicht is komen te vervallen voor het aanvragen van een routeontheffing. Lees de nieuwste regels hier.
Bron: gemeente Amsterdam