In Nederland wordt er jaarlijks 87 miljoen kg aan verpakkingsmateriaal voor e-commerce pakketjes gebruikt. Met Black Friday gebruiken webwinkels 2,5 keer het oppervlak van de Efteling aan karton voor 3.500.000 pakketjes. De kartonnen verpakkingen zijn een ramp in mijn buurt. Het is met de drukke e-commerce periode een grote bende rond de afvalbakken. Is dat nu wel zo duurzaam?
De CO2 uitstoot van de verzendverpakkingen is 30.000 tot 50.000 ton CO2 per jaar. Dat klinkt als heel veel, maar dat is het niet. Het is maar 1 of 2% van de totale CO2 uitstoot van een online bestelling. Karton is best duurzaam. Kan het toch nog beter?
Herbruikbare verpakkingen?
Zo eens in de zoveel maanden komt er een bedrijf met een ‘briljant’ idee voor herbruikbare verpakkingen in e-commerce. Deze week was het de beurt aan Boxobag. Die doen Ieen pilot in Utrecht,
Een herbruikbare kunststof verpakking zou al na 10 keer gebruik beter zijn voor het milieu dan een kartonnen. In de praktijk gaat de verpakking tenminste 50 keer mee. Boxobag denkt zelfs aan 500 keer. Klinkt simpel, maar 10 keer gebruiken is in de praktijk al een uitdaging. Zo vaak kopen we namelijk niet online bij een webwinkel (met 500 keer gebruik gaat de Boxobag minimaal 20 jaar mee).
Ik ben nog niet overtuigd. Welk probleem los je ermee op en lost het echt dat probleem op? Het is een beginnende markt, waar al diverse innovaties zijn te zien en lessen zijn geleerd.
Tijdens een webinar (in 2022) van Thuiswinkel.org, Mission Reuse en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) spraken verschillende partijen over hun ervaringen. De conclusie: er is geen ‘one size fits all’ concept, maar herbruikbare verzendverpakkingen zijn een kansrijke strategie voor de lange termijn. Al is het voor webshops nog moeilijk ‘waar te beginnen?’
E-commerce verpakking is nog niet duurzaam
Thuiswinkel.org meet elke drie jaar de voortgang van het Brancheplan Duurzaam Verpakken (BVP). Klachten van consumenten over verpakkingen gaan vooral over het gebruik van te veel verpakkingsmateriaal en te veel opvulmateriaal. In het BVP van e-commerce verpakkingen ligt de focus op reduce, reuse en recycle.
Voor de doelstellingen uit het BVP 2019-2022 voor gerecycled materiaal en hersluitbare verpakkingen is de sector goed op weg om ze te behalen. Voor de doelen voor niet verpakken, opvulmateriaal, de vullingsgraad en consumenteneducatie is extra inzet nodig om de doelen te behalen.
De vraag of consumenten in de praktijk ook daadwerkelijk bereid zijn een extra inspanning te leveren. Doen ze dat alleen als er statiegeld is en willen ze wel naar een ophaalpunt of brievenbus lopen? Consumenten vinden ophalen nu al een ‘dingetje’.
De webwinkels hebben ook nog wel enkele barrières te nemen, bij retourlogistiek en consumentengemak bijvoorbeeld. Maar de motivatie is er wel degelijk, zegt Thuiswinkel.org.
Ervaringen met pilots
Gezien de uitdagingen die in pilots naar voren kwamen verwacht de sector dat herbruikbare verpakkingen nog niet op korte termijn op grote schaal worden toegepast.
Twee pilots (onder meer bij Omoda) brachten uitdagingen aan het licht bij onder meer de logistiek van de verpakkingen, het retourproces, standaardisatie, de diversiteit in producten, de ketenkosten en daadwerkelijke milieuwinst van herbruikbare verpakkingen (zeker als consumenten met de auto de verpakking terugbrengen naar het ophaalpunt).
Het terugsturen voor de consument moet zo makkelijk mogelijk zijn en een goed gevoel opleveren. Of statiegeld ‘gemakkelijk’ is weet ik niet. Dan kies ik liever voor ‘gratis’ karton zonder retourgedoe. Ook Boxobag erkent de uitdagingen. Extra lastig is dat de grote webwinkels hun naam op de verpakking willen hebben staan.
Thuiswinkel.org verwacht dat nog niet 10% van de in aanmerking komende producten in een herbruikbare verpakking zullen worden verzonden. Pas als er branchebrede, white-label en grootschalige oplossingen komen met duurzame inzamelsystemen (ondersteund met digitale ecosystemen) dan zijn er meer kansen. Niet verpakken, op maat verpakken en verzendzakken leveren meer milieuwinst op.
Herbruikbare verpakkingen werken wel als er gesloten systemen zijn met klanten die frequent bestellen zoals bij Pieter Pot, de thuisbezorging van levensmiddelen en pharmacie, samenwerkende lokale winkeliers en in de B2B servicelogistiek.
Je hoeft je niet te schamen voor kopen bij een webwinkel
Wie zich zorgen maakt over het milieu doet er goed aan voortaan online te kopen. Dat is twee tot drie keer minder belastend voor het milieu dan zelf naar de winkel gaan.
Kan het nog duurzamer? Natuurlijk! De meest duurzame bezorging is in een keer goed bezorgen op het moment dat en op de plek waar de consument de bestelling wil ontvangen en natuurlijk door een enkele bezorger.
Om de uitstoot van online shoppen snel terug te dringen, is er volgens wetenschappers maar één oplossing. Verminderen. Dat betekent: minder (ver)kopen. Meer dan 80% van de CO2 uitstoot zit namelijk in het product zelf. Niet in de verpakking of het transport.
Wat is eigenlijk echt duurzaam? Hoe wordt het product gemaakt? Zo is de modesector de tweede grootste milieuvervuiler op aarde. Wie let er op wat er met het product gebeurt als je het weggooit? Is er kinderarbeid mee gemoeid? Eerlijke arbeidsvoorwaarden. En betaalt jouw webwinkel wel belastingen?
Herbruikbare verpakkingen in e-commerce? Ik ben niet overtuigd. Er is nog een hele lang weg te gaan. Laten we vooral leren van de leuke initiatieven die er af en toe komen (en vaak weer snel verdwijnen). Hopelijk komen we dan van de afvalbergen voor mijn deur af. Dan wordt het stapje-voor-stapje duurzamer.
En bedenk je een herbruikbare verpakking, dan is kunststof geen verstandige keuze. Maak die verpakking dan van biobased materialen.
Walther Ploos van Amstel.
Lees ook: RTL
Foto: DHL