In het klimaatakkoord is afgesproken dat vanaf 2025 30 tot 40 Nederlandse steden een zero emissiezone invoeren voor stadslogistiek. Er komt ondersteuning voor ondernemers die in zo’n zone moeten zijn.
Ondernemers kunnen vanaf voorjaar 2021 tot 5.000 euro subsidie aanvragen voor de aanschaf of lease van een uitstootvrije bestelbus. Hiermee loopt de subsidie vooruit op de verplichting in 2030 volledige zero emissie te zijn; early adopters krijgen een steuntje in de rug. Jammer genoeg worden lichte elektrische voertuigen niet genoemd, terwijl die vaak een prima optie zijn in de stad.
Omdat de prijs van een bestelauto afhangt van de grootte en het accupakket, is de subsidie 10% van de nieuwprijs, met een maximum van 5.000 euro per voertuig. In combinatie met de subsidie kunnen ondernemers fiscale instrumenten inzetten die een korting opleveren bij de aanschaf van een schone bestelauto aantrekkelijk maken, zoals de milieu-investeringsaftrek. Een vraag is ook of een individuele subsidie het nadenken over mobility-as-a-service niet belemmert. De regeling gaat uit van ‘bezit’ van het voertuig en niet het ‘delen’ van voertuigen.
De regeling is interessant. Ik ben vooral benieuwd hoe nu, onder aan de streep, de kosten van het voertuig bij dagelijks gebruik zullen worden voor de ondernemer bij deze plannen.
Waar gaat de subsidie heen?
De vraag is of individuele subsidie van voertuigen verstandig is nu het aanbod van uitstootvrije bestelauto’s voorlopig nog beperkt is. Leidt dit straks niet tot een hogere prijs van de voertuigen? Charge what the market can bear. Gaat de subsidie dan niet een-op-een naar de buitenlandse producenten? Je wilt met de subsidie niet de markt verstoren.
Geef MKB-ers een kans
Zo’n veertig procent van de bestelwagens in Nederland is in het bezit van eenmansbedrijven (en particulieren). Deze groep rijdt vaak in oudere bestelwagens en heeft vaak een relatief laag jaarkilometrage, waardoor overstappen op elektrisch relatief kostbaar is. Kunnen ze dat wel dragen? We moeten uitkijken voor mobiliteitsapartheid. Zero emissie zones treffen de mensen die de bestelwagen echt nodig hebben voor hun werk hard. Grote bedrijven als PostNL, Hello Fresh en Jumbo rijden elektrisch; die kunnen dat best aan. Mogelijk kan de overheid een ‘eigen vermogensfonds’ of garantstellingsregeling instellen waarbij lease-maastchappijen passende aanbiedingen kunnen doen voor juist deze groep. Kortom, maak het makkelijk voor MKB-ers.
Geen subsidie voor slim laden?
Elektrische voertuigen hebben een passende laadinfrastructuur nodig. Die vergt voor ondernemers met een grotere vloot veel investeringen. Hiervoor is in deze voorstellen geen subsidie voorzien.
Netbeheerders werken samen met overheden samen aan een landelijk dekkend en betrouwbaar netwerk van laadpalen. Want de bouwvakker of monteur die zijn bestelbus mee naar huis neemt moet die ’s nachts bij zijn of haar huis op kunnen laden. Verspreid over Nederland starten begin 2021 meerdere proeven met publieke laadpleinen voor vrachtwagens en bestelautos. Een voorwaarde voor succes is bovendien een transparante, voorspelbare laadprijs.
Voor grotere vloten zijn andere ‘smart charging’ oplossingen nodig, vaak gekoppeld aan eigen energievoorziening met zonnepanelen, tijdelijke opslag van elektriciteit en koppeling met de energievraag van gebouwen.
Geen subsidie voor monitoring?
Voor bedrijven zijn zero emissie voertuigen in inkooptermen een ‘new task’ met veel onzekerheden en grote gevolgen voor het personeelsbeleid, de planningsoftware en de ondersteunende logistiek. Zeker de eerste jaren komen de fleetmanagers nog voor veel verrassingen en aanpassingen te staan; zeker bij het personeel. Maar het is ook best lastig voor de verkopers. Als die terugvallen op de oude kunstjes dan sluit hun aanbieding niet aan op wat er nodig is.
De voorgestelde regeling maakt ruimte voor 44.000 bestelauto’s. Dat biedt een geweldig living lab waarin gemeenten, aanbieders en gebruikers veel kunnen leren. Om de werking van beleidsmaatregelen te kunnen bepalen is onderzoek naar de ervaringen en houding van de gebruikers essentieel. Mijn opa zei altijd: een dag niet geleerd is een dag niet geleefd. Wat levert de 185 mln subsidie echt op? En, wat is de bijdrage van die subsidie en andere maatregelen onder aan de total-cost-of-ownership streep? Daar gaat het immers om.
De verschoning van de taxisector heeft geleerd dat, naast het voertuig flankerend beleid nodig is om elektrisch vervoer te stimuleren; de reeds genoemde laadinfrastructuur, privileges (parkeertarieven, venstertijden en toegang laad- en losplekken) en bijvoorbeeld voorrang bij aanbesteding.
Elektrisch vervoer is mooi, minder vervoer is beter. Dit vraagt om lokale maatregelen om samen met ondernemers te werken aan bundelen, samenwerking en de ontwikkeling van stadshubs. De subsidies hiervoor zullen vooral lokaal worden uitgewerkt of met ondersteuing van Dinalog/de Topsector Logistiek. Rotterdam geeft hierbij het goede voorbeeld.
De subsidieregeling staat nu in een internetconsultatie. Is het een goed voorstel of kan het beter? Je kun het nu nog laten weten! Als ondernemer biedt de regeling in elk geval veel ademruimte. Zorg dat je die kans niet misloopt.
Walther Ploos van Amstel.