De gemeente Amsterdam wil fatbikes weren uit delen van de stad, waaronder het Vondelpark. De aanleiding is duidelijk: meer overlast, meer ongevallen, meer zorgen van bewoners. Vooral jongeren belanden op de Spoedeisende Hulp. Maar zijn fatbikes en e-bikes werkelijk de boosdoener, of raken we met dit debat vooral afgeleid van het echte probleem: onze overmatige mobiliteit en het gedrag dat daarbij hoort?
Of dit nieuwe verbod gaat werken is onzeker. Met de woorden van Pippi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Maar werkt dat ook in een stad waar halve Max Verstappens op e-bikes en bakfietsen door parken razen? Waar haal je de capaciteit vandaan om te handhaven? Het lukt nu al niet om speedpedelecs en scooters van het fietspad te krijgen. Dreigen we niet in een klassiek sprookje van de kleren van de keizer terecht te komen?
VeiligheidNL laat zien dat de cijfers genuanceerder zijn dan het debat doet vermoeden. In één week in oktober 2024 belandden 1.291 fietsers op de SEH; slechts 96 daarvan reden op een fatbike. Bijna de helft van die slachtoffers was 12 tot 15 jaar oud. Ook bij e-bikes raken veel jongeren gewond. Maar de statistieken zeggen niets over waar de ongevallen gebeurden, wat de oorzaak was of wie de tegenpartij was. Toch buitelen sociale media en politici over elkaar heen met roepen om strengere regels en meer handhaving.
Daarmee missen we de kern: gedrag. De stad voelt onveiliger, niet omdat we massaal meer fietsen, maar door de mix van snelheidsverschillen, minder sociaal gedrag, te weinig ruimte voor voetgangers en een almachtige haastcultuur. Niemand steekt nog een hand uit. Op de pont wordt geduwd en getrokken. In parken lijkt het soms alsof er een tijdrit gaande is. Verkeersgeweld verplaatst zich op twee wielen.
Ondertussen blijft ons mobiliteitsbeleid vooral ‘stimuleren’: meer fietsen, hogere snelheden, meer doorfietsroutes. Terwijl lopen, het veiligste, meest sociale en meest inclusieve vervoermiddel, vrijwel genegeerd wordt. We zijn overmobiel geworden.
Het gesprek over verkeersveiligheid moet daarom niet gaan over wattages of wielbreedtes, maar over mensen. Over straten en parken waar slenteren, spelen, ontmoeten en verblijven centraal staan. Mensenstraten in plaats van verkeersstraten. En laten we parken weer maken waarvoor ze bedoeld zijn: rustpunten in de stad, uitsluitend voor voetgangers. Dat is pas echt gezond.
Walther Ploos van Amstel.