Meer ruimte voor voetgangers? Amsterdam maakt ons blij met een dode mus

“Amsterdammers die lopend winkelen of boodschappen doen. Bezoekers die de stad wandelend willen ontdekken. Bewoners met een rolstoel, rollator of kinderwagen. Voor al die mensen moet voldoende ruimte zijn. Daarom is 2 meter vrije ruimte op de stoep de standaard, als we straten opnieuw inrichten”. Dat meldde de gemeente vorige week naar aanleiding van de bespreking van het beleidskader ‘ruimte voor de voetganger’ in de raad op 15 juni 2023.

Verplaatsen van wat bordjes op de stoep?

“Wanneer we een straat opnieuw inrichten, willen we daarom waar mogelijk 2 meter vrije ruimte voor voetgangers maken. Ruimte dus zonder obstakels, zoals terrassen, fietsenrekken, reclameborden en afvalcontainers. Een straat opnieuw inrichten, doen we maar eens in de zoveel tijd en kost een hoop geld. Daarom kijken we in de tussentijd ook naar wat nu al kan. Zo controleren we of objecten wel op de juiste plek staan. Zo niet, dan verplaatsen we ze, zodat er meer ruimte komt voor voetgangers”. Dat gaat dus tientallen jaren duren.

Voor meer ruimte voor de voetganger is echt veel meer nodig dan het verplaatsen van wat bordjes op de stoep. Amsterdam werkt al jaren met veel vallen en eigenlijk nooit opstaan aan een beleidskader om meer ruimte te maken voor voetgangers. VVD-wethouder Pieter Litjens beloofde in 2016 de Amsterdammers een comfortabel ‘plusnet’ en ‘hoofdnet’ voetgangers. Dat is een samenhangend en fijnmazig netwerk van aantrekkelijke voetgangersroutes. De gemeente zou de voetganger zelfs op de nummer een zetten bij de autoluwe plannen.

De inclusieve stad?

Volgens het oorspronkelijke beleidsplan ‘Ruimte voor de Voetganger’ moeten voetgangers zich comfortabel en veilig kunnen verplaatsen. Amsterdam wil een stad zijn die voor iedereen comfortabel toegankelijk is. Amsterdam wil sociale cohesie. Lopen is daarvoor de sleutel. Voor mensen met een fysieke beperking, voor ouders met kleine kinderen, voor bewoners en straks weer voor de vele bezoekers. De ruimte voor ontmoeting komt in de knel en de vervoersarmoede blijft.

We wachten dus maar af

Helaas is de Nota van Beantwoording pas later openbaar gemaakt. In de definitieve versie van het beleidskader lijken de inspraakreacties niet verwerkt te zijn. Ook ontbreekt na drie jaar nog steeds een uitvoeringsagenda. Dat is niet zorgvuldig naar de 133 bewoners, ondernemers, organisaties en stadsdelen die de moeite namen hun zienswijze te geven. Daarmee is dus nagenoeg NIETS gebeurd.

Update 2 juni.

De Nota van Beantwoording is openbaar gemaakt (zie alle vergaderstukken op de website).

In een 30-tal reacties, veelal van bewoners en belangengroepen, is men positief over het kader, maar wordt om meer ruimte of aandacht voor de voetganger gevraagd. Zij geven suggesties voor aanscherping en aanvulling van het voetgangersbeleid en pleiten bijvoorbeeld voor het maken van een uitvoeringsprogramma.

Er zijn ongeveer 90 reacties van horecaondernemers (vaak met meerdere vestigingen), ondernemersverenigingen, bedrijfsinvesteringszones (BIZs) en ook enkele bewoners binnen gekomen waarin zij aangeven zich zorgen te maken over de gevolgen van het kader voor terrasruimte en daarmee voor de bedrijfsvoering van de horeca en de levendigheid op straat. Men pleit mede vanwege corona voor uitstel, en geeft daarbij vaak aan überhaupt geen noodzaak te zien voor dit beleidskader, of het onwenselijk te vinden om strengere normen voor voetgangersruimte vast te stellen.

De adviezen van de stadsdelen zijn overwegend positief, waarbij de stadsdelen diverse praktische zaken benoemen voor nadere uitwerking.

Op grond van de ruim 100 ingediende inspraakreacties, heeft het college van B&W het concept beleidskader marginaal aangepast. De belangrijkste inhoudelijke wijziging is dat de normen in het beleidskader na vaststelling alleen van toepassing zijn op nieuwe situaties. Daarmee worden herinrichtingen en integrale herverdelingen bedoeld.

Bij een herinrichting wordt de straat opnieuw ingericht, waarbij ook de ruimte opnieuw wordt ingedeeld. Bij een integrale herverdeling kan op plekken met zeer weinig ruimte voor de voetganger opnieuw gekeken worden naar de ruimte voor verschillende functies zoals objecten, terrassen, fietsparkeervoorzieningen, etc. Er kan ook gekeken worden naar welke modaliteiten (fietser, OV en Auto) er worden toegelaten. Met een herverdeling van de ruimte kan dus meer ruimte voor de voetganger worden gecreëerd.

In bestaande situaties (straten waar géén sprake is van herinrichting of herverdeling) gelden de normen van de stadsdelen zoals die nu ook al gelden. Bijvoorbeeld met betrekking tot de afmeting van terrassen en de plaatsing van winkeluitstallingen.

We wachten dus maar weer af. Van de fraaie woorden dat Amsterdam een stad wil zijn die voor iedereen comfortabel toegankelijk is, is weinig over. Voorlopig is de conclusie over de inclusie-agenda van Amsterdam: iedereen doet mee, maar niet als je voetganger bent. Maatwerk is het excuus om niets te doen. Van daar waar het kan had het beleid moeten zijn daar waar het moet.

Wat is nu de inspirerende visie van het college op de groeiende (over)mobiliteit in de stad waarvoor letterlijk geen ruimte meer is? De rek is er uit. Het ontbreekt aan lef en leiderschap.

De gemeente maakt ons blij met een dode mus. De voetganger is terug bij ‘af’.

Walther Ploos van Amstel.