Amsterdam stopt met het dynamisch inzamelen van afval. Dat maakte de wethouder bekend. Is dat erg? Of kunnen we een schone stad ook op een andere duurzame, efficiënte en veilige manier realiseren?
Met dynamisch inzamelen verandert de manier van afval inzamelen. Containers worden pas leeggehaald wanneer ze (bijna) vol zijn. Deze innovatieve oplossing vermindert onnodige rijbewegingen, kilometers en dieselverbruik, wat goed is voor de leefbaarheid van de stad en zou leiden tot minder rommel op straat. In 2020 is de technologie beproefd in een praktijk- en een simulatietest. Amsterdam zou de technologie gefaseerd invoeren. Maar, de gemeente stopt er nu mee na er 3 miljoen te hebben besteed.
Operationele problemen in Amsterdam
Er is in oktober 2020 gestart met dynamisch inzamelen in stadsdeel Zuidoost, vervolgens is dit in november 2020 ingevoerd in stadsdeel Oost en gefaseerd in maart 2021 in stadsdeel Zuid. Het dynamisch inzamelen op basis van het systeem bleek te kampen met kinderziekten. Klachten en meldingen van bewoners en ondernemers uit de drie stadsdelen namen behoorlijk toe en het resultaat op straat verslechterde enorm. Daarmee nam ook het draagvlak onder de medewerkers af.
Na overleg met de betrokken stadsdelen was al besloten de implementatie van het dynamisch inzamelen voor restafval ondergronds in de stadsdelen Zuidoost, Oost en Zuid vanaf november on hold te zetten en de geplande invoering in Noord uit te stellen.
De evaluatie van het project geeft aan dat het niet het gewenste verloop heeft gehad en dat doorgaan met het op deze wijze en onder deze condities binnen de organisatie uitrollen van het dynamisch inzamelen geen realistische richting was en is. Daarvoor was de impact op de dienstverlening aan de Amsterdammer en op het straatbeeld te groot.
Volgens de wethouder moet de directie eerst werken aan het op orde krijgen van de randvoorwaarden voor het digitaliseren en datagestuurd werken van de organisatie en hiervoor de lessen uit de evaluatie ter harte nemen. Denk daarbij aan het op orde brengen van de datakwaliteit binnen de directie en samen met de medewerkers het juiste pad bepalen voor het digitaliseren van de werkprocessen.
De directie Afval en Grondstoffen staat onder verhoogd toezicht, waarbij de focus ligt op het op orde brengen van de inzameling, het tegengaan van schades, het verlagen van het arbeidsverzuim en het werken binnen het vastgestelde budget.
Niet zo simpel als het lijkt
Afvalinzameling vraagt om rust, reinheid en regelmaat. Dynamisch inzamelen lijkt simpel, maar is zeker voor de toekomstige elektrische inzamelvoertuigen met een korte actiesradius lastig. Je kunt niet zomaar ineens de route omgooien.
Bovendien kan dynamische inzameling leiden tot verstoring bij het Afval Energie Bedrijf AEB. De AEB vraagt om een constante aanvoer van afval verdeeld over de dag. Anders ontstaan daar opstoppingen. De technologische oplossing moet voor de hele afvalketen kloppen.
Van operationeel naar tactisch plannen
De voordelen van ‘dynamische’ planning kunnen ook tactisch worden gebruikt bij de routeplanning van de komende weken en maanden. Analyse van inzameldata, gebruik van het meldingensysteem en de gegevens over bewoners en ondernemers laten trends zien waardoor toekomstige ophaalmomenten en routes geoptimaliseerd kunnen worden. Dus in de zomer anders rijden dan in de winter. En in sommige gebieden is het nodig om een route morgen al te wijzigen. Dan gebruik je data slim (ondersteund met Machine Learning en Artifical Intelligence. Het Amsterdamse bedrijf Skialabs (ook partner in het project dynamisch inzamelen) biedt dit. De evaluatie laat wel zien data databetrouwbaarheid in de praktijk nog veel problemen geeft.
Samen inzamelen
Ook de private sector draagt verantwoordelijkheid voor het afval op straat. Een Amsterdamse ondernemer is verplicht zelf een afvalinzamelaar te contracteren, waardoor in een straat vaak wel vijf verschillende inzamelaars actief zijn. Iedere inzamelaar haalt alleen het afval van de eigen klanten op; de rest blijft staan totdat de concurrent langsrijdt. Gebrek aan afstemming tussen ondernemers en inzamelaars leidt tot een permanent afval op de stop en onnodig inzamelverkeer.
Wat veel beter is, is samen inzamelen. Green Collective is een initiatief van PreZero en Renewi, om gezamenlijk bedrijfsafval in te zamelen. Door voortaan met één inzamelvoertuig via één gecombineerde route te rijden, draagt dit bij aan een schonere, beter bereikbare en veiligere stad. Zo wordt het inzamelverkeer in de Amsterdamse binnenstad tot 50 procent verminderd. Nu rijdt nog een lege inzamelwagen van particuliere inzamelaar Renewi of Net Zero langs de overvolle gemeentelijke containers.
Over water als oplossing
Met de oude kademuren en bruggen moet het zware verkeer uit de stad. Misschien ligt de toekomst wel in het inzamelen met licht elektrische voertuigen en afvoeren naar AEB over water waarbij bijvoorbeeld de werven van de gemeente de overslagfunctie regelen. In Amsterdam lopen de nodige initiatieven voor vervoer van afval over water, zoals op de Wallen, Citybarging en Zoevcity. En de onderzoekers van AMS Institute willen het zelfs doen met autonome vaartuigen (Roboat). Dat is echt slim.
Mijn boodschap aan de wethouder: denk nog eens goed naar over welke problemen je wilt oplossen, wat de opties zijn om dat te bereiken en wat de voor- en nadelen van die opties zijn. Het gaat dan om zowel de technische issues als de organisatorische issues van die opties. Afvalinzameling is tenslotte mensenwerk. Dan zijn volgende investeringen in het Amsterdamse inzamelsysteem misschien wel rendabel.
Opmerking: overigens zijn de ervaringen met dynamisch inzamelen in Rotterdam ook leerzaam. Ook hier bleken organisatorische issues een belangrijk struikelblok: “It is important to recognize nevertheless its limitations, as it is focused on the attainment of specific requirements, and it does not aim to address everything that takes place during waste collection scheduling or routing”.
Walther Ploos van Amstel.
Update 14 november 2022
In een brief schrijft de wethouder dat voor het inzamelen van de ondergrondse afvalcontainers het eerder gebruikte systeem voor dynamisch inzamelen en het gebruik van algoritmes niet wordt hervat. De gemeente start met het verbeteren van de data geïnformeerde inzameling. Op basis van data kan de gemeente rijroutes optimaliseren. Zo vergroot ze inzicht en grip. En kan de gemeente het afhandelen van meldingen en de dienstverlening aan de Amsterdammer verbeteren.
Hierrvoor zet de gemeenten delen van een aangekochte software pakket in. Met de aanbesteding heeft de gemeente een standaard applicatie voor afvalinzameling gekocht en ingericht. Dit systeem heeft de gemeente verrijkt met specifieke algoritmen (mathware) om de vulgraad van de containers te kunnen voorspellen en om de inzamelroutes voor de inzamelvoertuigen te optimaliseren.
Het invoeren van delen van het pakket doet de gemeente stapsgewijs en in samenwerking met het personeel. Daarbij staat voorop dat chauffeurs in de inzameling hun gebiedskennis blijven inzetten. Ze houden zelf grip op de te rijden route op basis van omstandigheden ter plekke.