De gemeente Amsterdam kiest voorlopig zelf nog voor diesel

Onlangs kwam de uitvoeringsagenda Uitstootvrije Mobiliteit 2023-2026 uit. Het is een onderdeel van de aanpak van schone lucht in Amsterdam. Het pakket aan maatregelen wil uiteindelijk alle modaliteiten laten bijdragen aan een betere luchtkwaliteit en CO2-reductie.

Tot verbazing van velen kwam de gemeente Amsterdam vorige week met een nieuwe aanbesteding van 37 dieselvoertuigen voor de afvalinzameling. die voor 1 januari 2025 geleverd moet zijn (dan kunnen ze dus nog rond rijden tot eind 2030).

Programma van eisen

In het programma van eisen staat dat de gemeente het contract voor 10 jaar aangaat. Dat is dus tot 2035. Dan mogen die dieselvrachtwagens al 5 jaar niet meer rond rijden in de Amsterdamse zero emissie zone. Gaat de gemeente pas na 2025 nadenken over uitstootvrije- en circulaire inkoop?

Aan verkeersveiligheid en geluid stelt de gemeente nauwelijks eisen. Ook niet aan gewichtsbeperkingen of aslastbeperkingen om schade aan de infrastructuur te voorkomen.

Gelijk speelveld

Guido Frankfurther van MKB Amsterdam reageert op Twitter: “MKB Amsterdam vindt het ontluisterend dat de gemeente Amsterdam nog juíst voor invoering zero emissie zone op 1 januari 2025 37 diesel vuilniswagens koopt en dan gebruik mag maken van overgangsregeling tot 2030. De gemeente zou goede voorbeeld moeten geven. MKB kan niet in 5 jaar afschrijven”.

Guido Frankfurther zegt in Parool zijn leden op te zwepen om zo snel mogelijk te investeren in uitstootvrije bestelauto’s en vrachtwagens. “Ze krijgen er een schone en leefbare stad voor terug, ook voor hun klanten en hun personeel,” zegt Frankfurther.

Dat de gemeente meteen deze uitzondering aangrijpt en kiest voor vuilniswagens op diesel noemt Frankfurther daarom ‘het verkeerde signaal’. MKB Amsterdam dringt aan op ruimere overgangsregelingen voor bedrijven die na 2025 met een relatief schone, maar nog niet helemaal uitstootvrije vrachtwagen of bestelauto het centrum van Amsterdam in willen.

Elisabeth Post van bestuursvoorzitter van Transport en Logistiek Nederland reageert met ongeloof: “Onbegrijpelijk en verbijsterend. Juist van de overheid mag je verwachten dat zij het goede voorbeeld geeft. Dat het niet eenvoudig is, is geen argument. Daar ben je als college van B&W nou juist voor ingehuurd, voor het oplossen van ingewikkelde problemen. Als het simpel was, hadden ze je niet nodig. Bovendien is het een klap in het gezicht van al die transporteurs, groot en klein, die dag in, dag uit, wél bezig zijn met het verduurzamen van hun wagenpark”.

Aanbesteding roept vragen op

De aanbesteding roept veel vragen op. Waarom zet de gemeente niet in op schone voertuigen? Er zijn alternatieven genoeg (of is de eis van smalspoor een brug te ver?). Er rijden nu al drie elektrisch aangedreven vuilniswagens rond bij de gemeente. Waarom vraagt de gemeente niet expliciet om stillere, veiligere (geen dode hoek) en lichtere voertuigen? Wat betekent het versneld afschrijven van de voertuigen voor de levensduurkosten? Wat heeft de gemeente geleerd van het project met waterstofvoertuigen?

En meer fundamenteel. Waarom werkt de gemeente bij de inzameling niet meer samen met andere partijen (zijn de voertuigen wel nodig)? Dat initiatief loopt toch al met Green Collective? Hoe past deze aanschaf in het toekomstige afvalinzamelbeleid? Kunnen we niet veel meer over water afvoeren?

Wethouder Pels schreef in september 2022 nog: “Door nieuwe inhuur en inkoopcontracten voor duurzame wagens met andere leveranciers kunnen we de duurzaamheidsambities voor 2025 ondervangen”.

Dit jaar komt er een herijking van het gemeentelijke Transitieplan Verduurzamen Gemeentelijk Wagenpark waarin de aanpak voor de komende jaren wordt voorgesteld. Het gemeentelijk wagenpark zal aan de milieuzone-eisen (inclusief uitstootvrije zones) voldoen. Met deze aanbesteding kon niet worden gewacht op de toegezegde herijking? Ik snap er in elk geval niets meer van. De gemeente geeft in elk geval zelf niet het inspirerende goede voorbeeld.

Update 23 juni: de wethouder reageert in Parool

Wethouder Pels (van onder meer Afval) stelt via een woordvoerder tegenover Parool dat de gemeente eigenlijk had gepland rond deze tijd elektrische vuilniswagens te bestellen. Die zijn ook te koop, erkent zij, maar de gemeente ziet daar toch van af omdat nu blijkt dat er begin 2025 op de gemeentewerven te weinig capaciteit is op het elektriciteitsnet om de voertuigen op te laden. De wethouder belooft volgend jaar een aanbesteding te starten met louter uitstootvrije vuilniswagens.

Met de nieuwe vuilniswagens op diesel worden verouderde en relatief vervuilende vuilniswagens vervangen. De nieuwe vuilniswagens zijn een stuk schoner. Pels zegt dat het gaat om een landelijk afgesproken uitzondering. Daarmee kiest de wethouder voor de weg van de minste weerstand en legt een bommetje onder de uitstootvrije plannen van de gemeente. Dat siert haar niet.

Volgens de wethouder kunnen de 37 vuilniswagens, circa 20 procent van het totaal, ook na 2030 nog ingezet en verkocht worden, maar de wethouder erkent wel dat ze in principe in vijf jaar afgeschreven worden.

Inmiddels zijn er raadsvragen gesteld en zelfs vragen in de Tweede Kamer door Daniel Koerhuis van de VVD. Op 28 juni praat de Amsterdamse gemeenteraad over de nieuwe dieselvrachtwagens die worden besteld. Ik hoop dat de onderzoeksrapporten die laten zien dat elektrische vrachtwagens bij de gemeente niet ‘kunnen’ openbaar worden. Daar kunnen ondernemers in de regio mogelijk veel van leren.

Update 8 september

De raad heeft er weer over gesproken. CDA raadslid Rogier Havelaar zei verschillende afvalbedrijven te hebben gesproken die de afvalinzameling eerder dan de gemeente wel elektrisch kunnen doen. Verder vroeg hij zich af waarom de gemeente geen commerciële snellaadlocaties, die niet altijd beschikbaar zouden zijn, wil gebruiken. “Wat mij betreft, heeft de wethouder zich in het ootje laten nemen, want dan wacht je toch even? Het enige wat je moet doen is in de operationele planning een beetje slack mee te nemen, zoals ze dat in de transportwereld noemen.”

Walther Ploos van Amstel.