Touringcars zijn voor groepsreizen handig en efficiënt. Het succes van de touringcar heeft ook een keerzijde. Er komen veel klachten bij de gemeente binnen. Vanaf volgend jaar zijn zware touringcars niet meer welkom in het centrum van Amsterdam, als het aan de wethouder ligt. Gaat dat echt werken? Ik weet het nog niet zo zeker.
Meer dan 200.000 touringcars in centrum
Elke dag rijden er naar inschatting 625 touringcars het gebied binnen de S100 in. Dat zijn per jaar circa 220.000 touringcarbewegingen binnen de S100, waarvan ongeveer 10% Hop on Hop off-bewegingen. De drukte is sterk seizoensgebonden vooral tijdens het ‘Keukenhofseizoen’ in april en mei. Dan zijn er soms wel 1.000 touringcars per dag.
De nieuwe maatregelen moeten de overlast, verkeersonveiligheid en drukte verder verminderen; 300 tot 450 touringcars per dag zijn er te veel, volgens de wethouder. Over die plannen staat nu de inspraakprocedure open.
Om de touringcars weg te houden uit het centrum, wil wethouder Van der Horst dat de bussen naar de randen van Amsterdam gaan en de toeristen vervolgens met het openbaar vervoer naar de binnenstad reizen. Waar? Dat maakt de gemeente binnenkort bekend. Dan is het lastig om nu al over de plannen te oordelen. Hoe zit het met de OV-bereikbaarheid van toeristische attracties? Is er genoeg parkeerruimte voor de touringcars. En wat betekenen de vele uitzonderingen en ontheffingen voor de verkeersstromen en bezoekerstromen?
De samenhang van de plannen met andere verkeersplannen is (opnieuw) niet duidelijk; waar is bijvoorbeeld de evaluatie van de uitvoering van het bestaande touringcarbeleid?
Aanpak toeristische drukte
Het weren van touringcars is een volgende poging van het stadsbestuur om de toeristische overlast voor bewoners te verlichten. De gemeente is al geruime tijd bezig om het touringcarverkeer in de binnenstad zoveel mogelijk te weren. De kern van het beleid bestaat uit sturing op intensief gebruik van de beschikbare ruimte in combinatie met het ontmoedigen van touringcarverkeer dat niet per se in de binnenstad hoeft te zijn.
Eerder besloot de gemeente om extra regels op te leggen voor rondleidingen, van vooral groepen die met de touringcar de binnenstad in komen, in het stadshart. De afgelopen jaren is al veel verbeterd, ook door inspanningen van de sector zelf met een geslaagd stewardproject. Desondanks is het wel hoog tijd om nu door te pakken.
Segmenten
De touringcarmarkt kent veel verschillende segmenten. De nieuwe maatregelen stellen een one-size-fits-all benadering voor. Gaat dat wel passen? Elk segment vraagt om een eigen aanpak; de dagtoeristen, de cruisepassagiers, de nachttoeristen, de partybussen en natuurlijk de fameuze Hop-On-Hop-Off bussen. Dat staat ook in het goed uitgewerkt touringcarbeleid (uit 2020).
Kun je dan, met zoveel verschillende segmenten, echt stellen dat de mogelijke nadelige gevolgen die sommige belanghebbenden van het verkeersbesluit ondervinden niet opwegen tegen het bredere belang van de bij het verkeersbesluit gediende verkeersveiligheid en bereikbaarheid, de bescherming van de infrastructuur, het terugdringen van de overlast en het verbeteren van de leefbaarheid van de stad?
Busexcursies als verdienmodel
Voor bus- en cruiseondernemers zijn excursies een stevig verdienmodel gebaseerd op het razendsnel bezoeken van de stad (ze zijn hier maar een paar uur) met zoveel mogelijk hoogtepunten. Ik betwijfel of de touringcartoeristen zullen overstappen op het openbaar vervoer. Voor ouderen is dat vaak geen oplossing. Die willen de stad in een paar uur bekijken en zeker niet te ver lopen; we are here to take pictures, not to walk. De ondernemers laten zich niet de kaas van het brood eten en gaan andere oplossingen voor de flitstoerist bieden.
De 1 miljoen toeristen die van de zee- en riviercruiseschepen komen, zijn een uitdaging. In Florence gelden strenge regels voor touringcars. De bezoekers nemen daarom nu een taxibusje. Op drukke dagen komen daar tienduizend cruisegasten. Als die met groepjes van zes in een taxi moeten, zorgt dat voor enorm veel extra busjes. Daar is niet echt plek voor in de drukke binnenstad. Wat is eigenlijk de visie van de gemeente op het flitstoerisme?
Ontheffingen, uitzonderingen en handhaving
Bij elke regeling komen uitzondering en ontheffingen; ook hier. De vraag is welke concrete criteria daarvoor gaan gelden. De plannen laten veel ruimte voor vrije interpretatie. Aanvragen voor ontheffingen voor vervoer van basisschoolleerlingen, mensen met een beperking, ouderen en artiesten en alleen als zij van of naar educatieve, culturele en kunstinstellingen gaan zijn niet te controleren, laat staan te handhaven. Bij elke riviercruise zijn wel passagiers met een beperking. Alle schoolreisjes kunnen ongemoeid de binnenstad in.
De handhaving is een lastige zaak. Ook omdat de gemeente niet klaar is met een systeem voor intelligent toegangsbeheer. De gemeente Amsterdam kan alleen op heterdaad een overtreder pakken. Het geven van bekeuringen aan buitenlandse touringcars is zeker nog niet voor alle landen geregeld (net zo min als voor auto’s en vrachtwagens). En hoe gaan de buitenlandse touringcarbedrijven de ontheffing aanvragen? Komt er een digitaal loket in Tourbuzz?
Een probleem in het verleden was dat touringcarchauffeurs niet willen parkeren in de parkeergarages om parkeergeld uit te sparen. Veel meldingen van overlast komen van fout geparkeerde touringcars. Hoe gaat de gemeente hierop in de toekomst toezien?
Vignetten?
Waarom kiest de gemeente niet voor een systeem met betaalde vignetten? Een vignetsysteem kan zorgen voor een duurzame en eerlijke financiering van bijvoorbeeld de stewards. De busondernemers regelen zelf per dag, week of maand de vergunning on line. Met een kwartje per busreiziger kan het systeem van stewards, op meer tijdstippen en meer plekken in de stad, duurzaam worden gefinancierd. Helaas is het vignettenstelsel gesneuveld op de tekentafel. Vorige wethouders wilden er niet aan. Uiteraard zouden alleen schone touringcars een vignet mogen krijgen.
Infrastructuur
De infrastructuur van de stad is kwetsbaar. Het verbod geldt ook al voor het zware vrachtverkeer, dus is het logisch dat ook touringcars toe te passen. De vraag is wel hoeveel touringcars straks alsnog met een ontheffing in de binnenstad mogen komen (en waarom)? Dat blijkt niet uit de plannen.
Het is prima dat de gemeente een volgende stap zet in de aanpak van touringcars in Amsterdam. Er is in het verleden veel, en vaak, wat beloofd, maar niet altijd gerealiseerd. Waarom wordt niet eerst het lopende touringcarbeleid geactualiseerd? Zonder samenhang met andere maatregelen gaan de plannen niet werken.
Ook dit zwak onderbouwde ‘verkeersbesluit‘ om touringcars te weren moet eerst nog ongeschonden door de inspraak komen. Mijn motto is: eerst zien dan geloven!
Walther Ploos van Amstel.
Ps… de foto is uit 2016. Op de Prins Hendrikkade is gelukkig veel ten positieve veranderd na de knip.