Het wordt steeds belangrijker stadslogistiek en de sterke groei in e-commerce mee te nemen in het ruimtelijk ontwerp van een woon-en/of werkgebied. Hierdoor kan efficiënte bevoorrading worden gerealiseerd, overlast worden beperkt en worden aangesloten bij ambities bij schone en slimme stadslogistiek.
Logistiek in nieuwe gebieden
Toch wordt logistiek vaak niet of beperkt meegenomen in de ruimtelijke planning bij het (her-)ontwikkelen van stedelijke gebieden. Door vroegtijdig na te denken over hoe het logistieke systeem eruit moet zien kan in het stedelijke ontwerp rekening worden gehouden met het ruimtegebruik van logistiek. Dit kan inefficiënte inpassing achteraf voorkomen.
Om een hulpmiddel te bieden voor steden heeft TNO een methode ontwikkeld die een basis vormt voor het nadenken over hoe logistiek kan worden geïntegreerd in de ruimte bij nieuwe gebiedsontwikkelingen. Deze paper werd gepresenteerd tijdens de Vervoerslogistieke Werkdagen 2022
Diversiteit aan stromen
Stadslogistiek kenmerkt zich door de grote diversiteit van stromen waarbij elk logistiek segment (afval, bouw, express en pakket, facilitair, etc.) om een eigen aanpak vraagt. Om die reden is het uitgangspunt van de methode om eerst te begrijpen wat het verwachte aantal voertuigen per stadslogistiek segment is voordat wordt gekeken naar welke logistieke oplossingen passend zijn.
Gebruik van verkeersdata
Het verwachte aantal voertuigen per logistiek segment wordt in het TNO-model berekend op basis van geobserveerd commercieel verkeer in andere gebieden. Het gaat om kentekenscans met ANPR-camera’s (automatische nummerplaatherkenning) in Utrecht en Rotterdam, die worden gebruikt voor de handhaving van milieuzones.
De ANPR-camera’s registreren de kentekens van de voertuigen die de milieuzones passeren. De kentekendata geven informatie over het aantal ingaande voertuigen. Door deze te koppelen aan data uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel wordt bovendien duidelijk door welke bedrijven de voertuigen in gebruik zijn. Dit levert informatie op over de bedrijfsbranche (SBI-hoofdcategorie) waarin de eigenaar van het voertuig staat ingeschreven.
De ANPR-camera’s geven informatie over het aantal ingaande voertuigen in bestaande gebieden. De gegevens worden gebruikt om een inschatting te geven van het aantal te verwachte voertuigen in een nieuw gebied. Om dit te doen is informatie nodig over de samenstelling van het gebied; het aantal huishoudens en de grootte en type bedrijven.
Op basis van de samenstelling van het nieuw te ontwikkelen gebied (type en grootte bedrijven, functies en aantal huishoudens) en de geobserveerde voertuigen in andere gebieden wordt daar een inschatting van het aantal stadslogistieke voertuigen gegeven.
Utrechtse Beurskwartier
De methodiek is toegepast op het Beurskwartier in Utrecht. Dat wordt een nieuwe autovrije wijk in het centrum van de stad aan de westkant van het station Utrecht Centraal. Vanaf 2023 wordt hier een gemengd woon-werkgebied gerealiseerd met circa 2.500 woningen, 2.600 m2 retail, 50.000 m2 kantoren, 5.350 m2 horeca en 8.000 m2 voorzieningen voor de wijk op het gebied van zorg, onderwijs en sociale functies. Het met het model geschatte aantal voertuigen staat in de onderstaande tabel.
Vanuit de volumes kan met maatwerk een mix van logistieke oplossingen worden opgesteld dat aansluit bij het type logistiek en de kenmerken en plannen voor en rond het Beurskwartier. Stedenbouwkundige ontwerpers kunnen dit vervolgens meenemen, zodat de stadslogistiek een slim en integraal onderdeel wordt van het ontwerp.
Paper:
Annette Rondaij, TNO
Bram Kin, TNO en HAN
Hans Quak, TNO en BUas
Marjolein Heezen, TNO