De gemeenteraadsverkiezingen 2022 komen eraan. Verstandige gemeenten kiezen voor slimme en gezonde stadslogistiek. Daarbij moet je niet op de stoel van de ondernemers gaan zitten. Die hebben verstand van zaken en een soms een klein duwtje in de rug nodig. Maar, wat zou je wel willen bereiken als lokale partij? Wat zijn je concrete doelen?
Even wat cijfers
In een gemeente van 100.000 inwoners verzorgen dagelijks 5.000 bestelauto’s en 1.000 vrachtwagens de stad- en servicelogistiek. De belangrijkste sectoren zijn bouwlogistiek en foodlogistiek. Daarnaast zijn de bevoorrading van winkels en de afvalinzameling belangrijk. De pakketbezorging is veruit de kleinste categorie stadslogistiek, maar komt wel tot de in haarvaten van woonwijken waar de kiezers wonen. Elke stadslogistieke sector heeft een eigen aanpak nodig.
Waarom?
Waarom moet je stadslogistiek op de agenda zetten? Allereerst vanwege het ruimtebeslag; met name op straat en laad- en losplekken. Er moet meer ruimte komen voor voetgangers en fietsers. Welke gemeente wil geen aantrekkelijke autoluwe binnensteden en woonwijken?
Vervolgens is de verkeersveiligheid in het geding. Bezorgend verkeer zorgt voor onevenredig veel ongevallen. Ook de infrastructuur leidt onder vooral het zware verkeer. Tenslotte is het goed voor het milieu en het klimaat; minder CO2-uitstoot en fijnstof.
Stadslogistiek is niet alleen vervelend, maar ook waardevol voor de lokale bewoners en ondernemers. Zonder logistiek staat alles stil. Stadslogistiek kan overigens niet zonder ook zware vrachtwagens.
Als gemeente heb je vijf rollen: reguleren en handhaven, faciliteren, stimuleren, coördineren en experimenteren. Als gemeente ben je gebonden aan landelijke en Europese regels; die bepalen de polsstok van het lokale beleid. Stadslogistiek moet een integraal onderdeel zijn van de mobiliteitsvisie. Pas op voor wensdenken.
Reguleren
Bij reguleren gaat het om venstertijden, lokale zero emissie zones, regels voor laden en lossen in de stad, ontheffingen, veiligheidseisen voor vrachtwagens en toegangseisen (en privileges), regels bij bouwlogistiek en gewichtsbeperkingen. Regels zonder handhaving zijn dode regels. Heb je straks ook de capaciteit voor handhaving?
Met name de zero emissie zones en verkeersveiligheid staan hoog op gemeentelijke agenda’s de komende vier jaar.
Faciliteren
Een slimme en gezonde stadslogistiek vraagt om hubs aan de rand van de stad, microhubs in de stad en veilige voorkeursroutes de stad in. Door de inzet op meer woningen is de ruimte voor hubs niet vanzelfsprekend.
Gemeenten moeten ruimte maken voor bedrijven die producten en diensten leveren voor de stad zoals het bundelen van de lokale bevoorrading, slim onderhoud van gebouwen en infrastructuur, bouwlogistiek, schone mobiliteitsdiensten en het leveren en produceren van voedsel. Een verbinding met de lokale arbeidsmarkt is een voorwaarde voor succesvolle bedrijventerreinen; zijn er genoeg werknemers voor de stadslogistiek?
Intensivering van bedrijventerreinen is hard nodig; bedrijven moeten met minder ruimte meer doen in samenwerking. De laadvoorzieningen voor elektrisch vervoer zijn een vanzelfsprekende voorziening. In sommige gemeenten biedt vervoer over water kansen; vooral bij bouwmaterialen en afval. Zorg dan voor op- en afstapmogelijkheden.
Tenslotte, gemeenten moeten bij de herontwikkeling van buurten en nieuwe woonwijken de buurtlogistiek (als integraal onderdeel van de buurtmobiliteit) slim ontwerpen. Bijzonder aandachtspunt is de sterke groei in bezorgen met lichte elektrische voertuigen en bezorgfietsen. Hoe regel je een veilige maaltijdbezorging? Wat doe je met de flitsbezorgers? Mogen vrachtfietsen op het fietspad?
Stimuleren
De gemeente kan met subsidies en gezamenlijk onderzoek bedrijven helpen de stadslogistiek van de toekomst te ontwikkelen. Ook helpen subsidies de barrières voor lokale MKB-ers weg te nemen bij investeringen in zero emissie voertuigen en laadinfrastructuur.
Coördineren
Het delen van actuele verkeersinformatie is een randvoorwaarde voor slimme stadslogistiek. Welke straten zijn vandaag afgesloten? Wat zijn de veilige voorkeursroutes door de stad? Waar vindt de bezorger een veilige losplek? En, kan de bezorger die losplek boeken?
Verkeersmanagement bij stadslogistiek is vanzelfsprekend onderdeel van de ‘smart mobility’ plannen van een gemeente. In de komende jaren wordt intelligent toegangsbeheer een interessant thema.
Bij bouwlogistiek moet de gemeente met de aannemers vooraf afspraken maken over het verkeersmanagement. Dan rijden die zware bouwvrachtwagens veilig door de stad en heeft de buurt geen last van alle geparkeerde busjes.
Experimenteren
De gemeente heeft ook kansen om te experimenteren. Bijvoorbeeld door zero emissie, bouwhubs of vervoer over water op te nemen als criterium bij de aanbesteding (en vergunningverlening) of de bundeling van facilitaire stromen. Waarom zouden de gemeentelijke afvalinzamelauto’s niet als eerste voorzien kunnen worden van ‘direct vision’ en automatische snelheidsbegrenzing? Ook waterstof biedt kansen bij de zware inzamelauto’s.
Prioriteiten
Gemeenten hebben elk hun eigen prioriteiten. Baseer die prioriteiten op gedegen onderzoek naar economische waarde, doorstroming, drukte, veiligheid en luchtkwaliteit. Zorg bij de uitvoering voor een enkel loket voor bedrijven. Die hebben baat bij een samenhangend beleid en bij continuïteit. Niet bij de waan van de dag! Ga daarover in gesprek met die bedrijven.
Kies maximaal drie of vier lokaal relevante thema’s. Pas op voor wensdenken. En, pas op voor plannen die juridisch niet haalbaar zijn. Het stadslogistieke speelveld wordt door tal van Europese en nationale regels bepaalt. Probeer niet zelf het wiel uit te vinden. Ga eens in gesprek met SPES (het Samenwerkingsproject Expertpool Stadslogistiek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat).
Wat zou jij als lokale partij willen bereiken?
Walther Ploos van Amstel.